Lessen & toetsen

Welke vragen zijn er gesteld over dit onderwerp?

• Ben je tevreden over wat je leert op school?
• Doe je verschillende dingen in een les?
• Vertellen je leraren je duidelijk hoe je een opdracht of toets hebt gemaakt?
• Sluiten de toetsen aan op wat je hebt geleerd in de lessen?
• Worden verschillende vakken op elkaar afgestemd?
• Is dat wat je leert op school nuttig voor als je van school af gaat?

Daarnaast zijn er ook vragen gesteld over het ICT-gebruik die samenhangen:

• Werken computers, laptops of tablets goed op je school?
• Ben je tevreden met het gebruik van computers of digibord in de les?

En er zijn een aantal losse vragen gesteld:

• Bespreken leraren wel eens het nieuws in de lessen?
• Leer je op jouw stage dingen die handig zijn voor werken?*
• Ben je tevreden over de voorbereiding op de eindexamens?

Wat zijn de resultaten van 2023?

Over het algemeen is de meerderheid van de leerlingen positief over dit thema (40%), 38% is neutraal en 22% is negatief. De leerlingen zijn het meest positief over de aansluiting van de toetsen op wat ze hebben geleerd in de lessen (63%). Leerlingen uit het praktijkonderwijs zijn het minst vaak negatief en het vaakst positief; havisten zijn juist het vaakst negatief en het minst vaak positief. Ook zijn leerlingen uit de leerweg vmbo-basis net iets vaker positief over de lessen en toetsen dan leerlingen uit de overige vmbo-leerwegen. Tenslotte zijn eerstejaars leerlingen in het algemeen positiever (54%) dan leerlingen uit de hogere leerjaren (tussen de 36 en 42%).

Net als vorig jaar is zeventig procent van de leerlingen positief over het gebruik van ICT in de les . Iets meer dan tien procent is hier negatief over, de rest (19%) is neutraal. Brugklassers zijn het vaakst positief over het ICT-gebruik in de klas; leerlingen uit de vmbo-basis-leerweg juist het minst vaak. Ook zijn eerstejaars zijn vaker (80%) positief over het gebruik van ICT in de klas dan ouderejaars; vierdejaars zijn hier het minst vaak (63%) positief over.

Wat vindt LAKS?

We vinden het jammer dat één op de vijf leerlingen negatief is over lessen en toetsen op school. Een reden hiervoor kan zijn dat de inhoud van de vakken niet goed aansluit op wat leerlingen willen leren. Als LAKS denken we samen met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en het Landelijk Expertisecentrum voor het Curriculum (SLO) mee over het verbeteren van de inhoud van de vakken. Op dit moment is het ministerie van OCW bezig met de curriculumherziening. Dit betekent dat ze opnieuw gaan kijken naar wat je moet weten en kunnen aan het einde van de middelbare school. We vinden het belangrijk dat de mening van leerlingen hierin wordt meegenomen. In het hele land is het LAKS daarom met leerlingen in gesprek gegaan over de invulling van vakken over basisvaardigheden als burgerschap. Het rapport over deze gesprekken is gedeeld met het ministerie van OCW zodat jullie mening over deze vakken ook daar wordt gehoord.   

Een andere mogelijke verklaring voor ontevredenheid over lessen en toetsen is dat leerlingen veel prestatiedruk ervaren. We houden ons als LAKS al langer bezig met de toetscultuur en prestatiedruk. We deden bijvoorbeeld een onderzoek naar prestatiedruk in het onderwijs en daaruit concluderen we dat er een ongezonde focus op toetsen en cijfers (toetscultuur) is op middelbare scholen. Dit wordt door steeds meer onderwijspartijen en onderzoekers bevestigd. Scholieren rollen van de ene toets in de andere, en als de toets voorbij is zakt de leerstof weer snel weg. Scholieren leren dan alleen voor een cijfer, niet om kennis op te doen of toe te passen. Kortom, zweten, weten, vergeten. De afgelopen jaren hebben we dit probleem op de kaart gezet. Nu zijn we in gesprek met verschillende onderwijspartijen om de toetscultuur op scholen te verbeteren. Ook zijn we bezig met het maken van een flyer voor leerlingenraden, over hoe zij kunnen meedenken over een beter toetsbeleid op school. Om de nadruk op toetsen te verminderen zouden we graag zien dat de onderwijsinspectie niet alleen naar meetbare resultaten kijkt, zoals cijfers van toetsen en examens, maar ook ruimte maakt voor alternatieve manieren om scholen te beoordelen. Daarnaast doet het LAKS onderzoek naar scholen waar formatief evalueren een grote rol speelt, om erachter te komen of deze manier beter werkt voor de leerlingen.

We zijn blij om te zien dat bijna twee op de drie scholieren positief zijn over het gebruik van computers of digiborden in de les. Elk jaar organiseert het LAKS speciaal voor middelbare scholieren een reeks congressen over een belangrijk thema in het onderwijs. Dit jaar gingen de scholierencongressen onder andere over digitale vaardigheden. In verschillende steden zijn wij met leerlingen in gesprek gegaan over dit onderwerp, zodat we het perspectief van leerlingen mee kunnen nemen naar het ministerie van OCW. Leerlingen vinden digitale vaardigheden heel belangrijk, omdat ze er veel mee te maken hebben op school. Daarnaast zien leerlingen dit ook als een belangrijk onderdeel van hun toekomst. Ze willen hier graag goed in geschoold worden, maar merken ook dat leraren soms zelf niet digitaal vaardig genoeg zijn.